Ik wil graag eens wat vertellen over het hoe en waarom van sterndrive’s, ook wel Z-drives of gewoon “staarten” genoemd. Wat zijn de voor en nadelen? Waarom hebben ze regelmatig onderhoud nodig en wat moet er dan precies aan gebeuren? Ik probeer het eenvoudig uit te leggen.

Laat ik me beperken tot de Volvo staarten, die komen in ons segment van de watersport het meeste voor. Een enkele keer zien we de VM Mercruiser diesels met de Bravo 3 staart gemonteerd maar met diesel installaties is Volvo in Europa het meest verkocht. De meeste wat oudere Amerikaanse boten werden verkocht met Mercruiser benzine motoren.

Alle oudere Volvo diesels (KAD 32, 42, 43, 44) hebben de DP-E en alleen de KAD 300 heeft de (bijna dezelfde) DP-G staart. De nieuwere diesels (D4 en D6) hebben de DP-H staart. De DP-H is de opvolger van de DP-E en is echt een heel andere staart. Hij heeft als groot verschil dat het stuursysteem hydraulisch is en de stuurcilinders buiten, onder water zitten. Verder is hij meer robuust en berekend op het hoge koppel van common rail D4 en D6 motoren.

Bij een boot met vaste assen staat de motor vaak in het midden van de boot en neemt zo veel kostbare ruimte in. Bij een sterndrive-boot staan de motoren helemaal achterin, tegen de spiegel van de boot aan. De aandrijving (bij een auto de versnellingsbak) hangt nu áchter de boot in het water waardoor het motorruim kleiner kan worden en u meer ruimte in de boot krijgt. Een ander voordeel is dat de hele sterndrive gestuurd wordt, en de boot dus geweldig sportief stuurt. Ook kan de drive omhoog getrimd worden zodat u de boot perfect kunt laten varen. De gehele drive kan dus onder water sturen (links-rechts) en trimmen (omhoog-omlaag). Schakelen (vooruit-achteruit) gebeurd ook in de staart zelf via een gewone schakelkabel. Voor de bootbouwer is het ook gemakkelijk monteren omdat er geen aparte uitlaat en koelwaterinlaat gemaakt hoeft te worden, alles zit compleet in de sterndrive set. Het buitenwater komt via speciale koelsleuven de staart binnen en gaat via de uitlaat weer naar buiten. Doordat de uitlaat onder water zit (gedeeltelijk dóór de staart zelf!) is een sterndrive motor erg stil.

Wat zijn nu punten waar we op moeten letten?

De staart is gevuld met speciale olie en daar mag natuurlijk geen water bij komen en er mag ook geen olie naar buiten lekken. Een simpel vislijntje wat een visser in het water laat drijven kan rond de propeller as draaien en zo uw oliekeerring kapot snijden waardoor er olie naar buiten lekt en water naar binnen kan. De mooie goudkleurige olie ziet er dan uit als mayonaise, een dikke gele prut die slecht smeert en zo schade aan het inwendige (lagers en tandwielen) van uw staart kan toebrengen.

De aandrijfas die de motor verbindt met de staart loopt door de spiegel (achterkant) van de boot en omdat de staart kan bewegen is er een kruiskoppeling gemonteerd. Dit geheel zit dus onder water in een grote rubberen harmonica hoes, de “balg” of “bellow”. De balg moet regelmatig vervangen worden om te voorkomen dat het rubber hard wordt en gaat scheuren, de kruiskoppeling komt dan onder water te staan en gaat onherroepelijk stuk. Aangroei op zout water is een groot probleem: er gaan pokken in de rillen van de balg zitten. Op het moment dat de balg in of uit veert prikken de harde pok voetjes door het rubber heen en ontstaat er een lek. Onder de aandrijfas balg zit de uitlaatbalg: die voert de uitlaatgassen door de staart naar buiten. Minder belangrijk omdat die geheel onder water staat en dus (in principe…) kapot mag gaan. Nadeel is dat we niet kunnen kijken of de balg kapot is als de boot in het water ligt. We merken pas dat er schade is als de aandrijfas gaat “rommelen” bij sturen of trimmen of als de startmotor niet meer werkt! Wat heeft de startmotor hier nu mee te maken, die zit immers binnen in de boot op het motorblok gemonteerd? Kijk: Bij Volvo zit rond de aandrijfas een keering die er voor zorgt dat er bij een lekke balg geen water via de spiegelplaat naar binnen, het motorruim in, kan lekken. Stel nu dat die keering tóch gaat lekken, die kans bestaat als de keering langere tijd onder water staat. Dan loopt er via de aandrijfas water het vliegwielhuis van de motor in, daar waar bij een auto de koppelingsplaat zit. Wat zit er verder nog in het vliegwielhuis gemonteerd? Juist, de startmotor! Die komt na verloop van tijd ook onder water te staan en gaat dus kapot. Als er dan een monteur aan boord komt die nietsvermoedend de startmotor demonteert en er ineens misschien wel 15 liter water het motorruim ingutst weet u genoeg… Het gehele motorblok zal gedemonteerd moeten worden om de lagers van de aandrijfas te vervangen, plus alles wat je dan verder nog tegenkomt. Een hele dure en tijdrovende klus!

Elektrolyse komt ook nog wel eens voor: dat is het opvreten van het aluminium van de staart. Twee verschillende metalen onder water zorgen voor een stroomkring die heel zachtjes het zwakste materiaal aantast. Vandaar de zink of magnesium anodes, die offeren zich op zodat uw kostbare staart netjes blijft. Daarom mag u nooit koperhoudende antifouling op een aluminium staart smeren! Voldoende en juiste anodes helpen maar het is ook afhankelijk van waar u met de boot ligt en wat u voor buren in de haven heeft. Keurige polyester jachten of een stalen knutselboot waardoor uw dure staarten als reuze anode’s gaan werken? Op de nieuwere DP-H staarten zit een dikke poedercoat laag. Mooi, maar die laat vaak los op de randjes en dan kruipt het vocht onder de verflaag verder met alle gevolgen van dien.

Alle staarten hebben trimcilinders onder water zitten en de DP-H staarten ook stuurcilinders. Het is belangrijk om na het varen altijd de staarten helemaal “in” te trimmen om de zuigerstangen te beschermen, zodat ze de keeringen niet beschadigen. De stuurcilinders van de DP-H staarten zijn berucht en beroemd om hun lekken… Tegenwoordig is de kwaliteit al verbeterd en zijn er rubber harmonica hoesjes op de markt om zo het aangroeien van de zuigerstangen tegen te gaan. Immers: er staat altijd één zuigerstang blootgesteld aan het water, hoe je ook stuurt!

Wat doen we nu bij staartonderhoud? Wij adviseren elke twee jaar de balgen te vervangen en ieder jaar de olie te verversen en een grondige inspectie te laten plegen. Antifoulen hoort jaarlijks gedaan te worden, anodes alleen wanneer ze meer dan helft zijn weggevreten. We demonteren de staart om zo de aandrijfas balg en de uitlaatbalg te kunnen vervangen. We maken alles goed schoon, zetten alle montage pennen in het vet en stellen de schakeling af. De propellers worden gedemonteerd om bij de DP-E staarten de anode te kunnen vervangen en bij de DP-H staarten zit de aftapplug van de staartolie achter de props. Staartolie wordt dus vervangen en als het nodig is de anodes. Verder spuiten we de staarten altijd in speciale sterndrive antifouling om aangroei tegen te gaan. Wij adviseren de balgen elke twee jaar te laten vervangen, de rest moet jaarlijks gedaan worden. Eigenlijk is winterstalling op de kant een must voor een boot met sterndrives. Als er regelmatig onderhoud wordt gepleegd vallen de kosten vaak te overzien omdat alles gangbaar is, u kunt zich voorstellen hoe vast iets kan zitten na een paar jaar in het zoute water…

Zeker bij sterndrives geldt: Onderhoud is veel goedkoper dan reparatie’s!

Heeft u nu interesse gekregen om eens sterndrive’s “in het echt” te zien, neem dan even contact met ons op. We kunnen dan, zodra we weer een boot voor staartservice op de kant hebben staan, eens een afspraak maken om e.e.a. wat duidelijker uit te leggen terwijl we bezig zijn met het onderhoud. U bent van harte welkom!